Җиңу турында 80 факт: репродуктор

«Рекорд» репродукторы да шундый әйберләр рәтендә. Бу аның техник исеме. Гади халыкта исә җайланманы «тәлинкә» дип йөрткәннәр (формасы буенча). Мондый экспонат, һичшиксез, Бөек Ватан сугышы символларының берсе.

Һәркемнең Юрий Левитанның атаклы тавышын һәм аның легендар сүзләрен ишеткәне бардыр. «Совет информбюросыннан» яки «Игътибар, Мәскәү хәбәр итә!». Түгәрәк аскуймалы репродукторны күргәч, шундук күз алдына картина килә: репродуктор янында тынып калган кешеләр, дулкынланып, Бөек Ватан сугышы фронтларыннан килгән хәбәрләрне тыңлыйлар. Репродукторларны халык күп булган урында урам баганаларына яки рәсми учреждениеләрнең фасадларына элгәннәр.

‒ Бу «тәлинкәләр» янына сугыш барышы турында белдерүләрне ишетү өчен тылда кешеләр җыелган, алар Лидия Русланова һәм Изабелла Юрьева җырларын трансляцияләгәннәр. «Рекорд» сугыштан үз туганнарын көткән кешеләрнең рухын күтәреп, аларның йөрәкләренә дошманны җиңүгә өмет уяткан. Сүз уңаеннан, Хәтер музеенда Левитан тавышы белән 4 аудиоязма ишетү мөмкинлеге бар. Аларда ул сугышның башлануы һәм тәмамлануы, ике көрәшнең ничек тәмамлануы турында хәбәр итә. Диктор сугыш бетү турындагы иң шатлыклы хәбәрне алып килә. 1945 елның маенда шундый радио-тәлинкәләрдән бөтен ил буйлап шатлыклы Левитан тавышы ишетелә, ул бөтен дөньяга Германиянең капитуляциясе турында хәбәр итә, — дип сөйли Хәтер Музее экскурсоводы Мәүлидә Мансурова.

Хәтер музеенда саклана торган репродуктор моделе стандарт: диаметры 40 см булган «тәлинкә» формасындагы һәм озынлыгы 3 метрлы чыбыклы җайланма. Аның төп нөсхәсе 1935 елда Ленинградтагы Калинин исемендәге 4нче заводта эшләнә.