60 яшьлек алабугалы-фронтовиклар: вөҗдан һәм бурыч

Аларның балалары үсеп җиткән, инде оныклар туган, зур хезмәт стажы һәм лаеклы ялга хокукы бар. Әмма чакыру яңгырагач, алар икеләнмичә, хәрби форма киделәр һәм балаларының буыны белән бер сафка бастылар. Вөҗдан һәм бурыч шулай куша.

Вячеслав Ворочев: дәреслектә булмаганнар

— Мин җиде ел Совет Армиясендә хезмәт иттем, ләкин кайнар нокталарда булмадым. МХОга мобилизация буенча үз теләгем белән киттем. Чакырылыш вакытында миңа 65 яшь иде. Мин берничә тапкыр военкоматка бардым, дәүләт хезмәтләре аша гариза бирдем, ләкин мине алудан баш тарттылар. Ниһаять, кич белән миңа шалтыраттылар һәм ашыгыч рәвештә военкоматка килергә куштылар. Мин бердәнбер килүче булып чыктым. Миңа шунда ук документлар рәсмиләштерделәр, жетон һәм иртән килергә күрсәтмә бирделәр.

66 яшемне мин Авдеевка янында, иптәшләрем белән каршы алдым. Миннән ни өчен хезмәткә барырга булдың дип сорагач, минем сәламәтлегем яхшы, дип җавап бирәм. Ни өчен мин башкалар артында яшеренеп утырырга тиеш? Минем хезмәт тәҗрибәм, тормыш тәҗрибәм һәм армиягә карата җаваплы мөнәсәбәтем безнең полкны, бигрәк тә идарә ротасын төзегәндә бик ярдәм итте. Прапорщик дәрәҗәсендә хезмәт иттем. Офицерлар һәм командирлар миңа ышандылар һәм үзләренең ярдәмчеләре итеп кабул иттеләр. Коллектив бик әйбәт иде. Әлегә кадәр без командирлар белән дә, сугышчан иптәшләр — исән калганнар белән дә элемтәдә торабыз.

Яшьләр алдында тагын бер өстенлегем бар иде — хәрби көнкүрешкә, төрле ситуацияләргә ияләшкән булу. Моннан тыш, бу яшькә инде тормышка карашлар да, күп кенә мәсьәләләргә мөнәсәбәт тә тулысынча формалаша. Шуңа да карамастан, аңда кайбер үзгәрешләр, әлбәттә, булды. Патриотизм, Ватан кебек әйберләргә башкача карый башлыйсың. Бу югары сүзләр, аларны бит гадәти тормышта аз кулланалар, әмма алар анда, алгы сызыкта бәяләнә. Менә, мәсәлән, намус нәрсә ул? Бу кешелек дәрәҗәсе.
Мин югары трибуналардан сөйләгәннәргә игътибарлырак карый башладым. Күп кенә яшь кешеләр ни өчен аларга нидер эшләргә тырышырга икәнен аңламый. Минем оныгыма, мәсәлән, хәзер 21 яшь. Һәм мин аңа безнең полк сугышчыларына аңлаткан шул ук гади тормыш әйберләрен аңлатам, әгәр махсус операция башланмаса, чын сугыш инде безнең ил территориясендә барыр иде. Безнең шәһәрләргә дә очраклы дроннар түгел, ә снарядлар һәм ракеталар очар иде. Һәм без украиналылар белән генә түгел, ә барлык Көнбатыш илләре белән сугышабыз. Әлбәттә, без барыбыз да бик арыдык, әмма җиңү безнең кулда булачак. Башкача була алмый.

Александр Николаев: Ватаныбыз бер генә

— Анда, алгы сызыкта, дошман янәшә булганда, тиз арада җыелып, теләсә кайсы вакытта куркынычка әзер буласың. Ә буш минутларда төрле нәрсәләр турында уйлана башлыйсың. Яшь егетләр миңа өлкән кеше буларак тартылдылар һәм үзләренең сораулары белән килделәр. Без төнгә кадәр диярлек сөйләшә идек — конкрет проблемалар яки тормыш турында. Кайвакыт авыр булды, чөнки кайбер сорауларга мин үзем дә җавап белми идем.

Теләсә кайсы вакытта бу дөньядан китү куркынычы туганда, күп нәрсәгә башкача карый башлыйсың. Тормышны, дуслыкны, «үз» кешеләреңне, иң гади әйберләрне чын-чынлап бәяли башлыйсың. Хәтта гади чиста су да — гаять зур кыйммәт. Ләкин иң мөһим җиткерәсе килгән сүзем шул: безнең Ватаныбыз бер, икенчесе булмаячак. Ә егетләр белән бернәрсә дә куркыныч түгел: монда һәрвакыт бер-береңә ярдәм итәләр. Һәм, әлбәттә, барысы да безнең яшьләрнең туган илгә, өлкәннәргә, якыннарына, хәтта үз-үзләренә мөнәсәбәтенә бәйле булачак.

Рөстәм Садыйков: үз бригадама кайтырга телим

— Мин МХОга контракт буенча үзем теләп бардым, чөнки булган хәлләргә тыныч карый алмадым. Ярты ел диярлек военкоматлар буенча йөрдем, һәм ниһаять, хезмәткә рөхсәт алдым. Мин контрактка кул куйганда, миңа инде 64 яшь иде.

Авырлыклар булды, әлбәттә, тик минем өчен генә түгел, ә алгы сызыкта булган һәркем өчен. Чөнки сугышта җиңел була алмый. Аерым өстенлекләргә килгәндә, мин аларны сизмәдем — бары тик хәрби бурычларны үтәдем, башкалар кебек үк.

Анда мин туганнарымны, якыннарымны, дусларымны тагын да яхшырак аңлый башладым. «Сугышчан туганлык» дигән сүз. Хәзер заводта эшләсәм дә, минем максат — мин хезмәт иткән бригадага яңадан эләгү.

Яшьләргә киңәш бирә алам: беренчедән — намуслы, кыю һәм гадел булырга; икенчедән — Ватанны яратырга, һәм ул чакырса, аны якларга. Чөнки Ватан — сүз генә түгел, ул син туган һәм үскән урын, ул синең йортың, синең туганнарың һәм якыннарың. Ләкин минем өчен иң мөһиме — бөтен халкыбыз өчен кебек үк: МХО тизрәк безнең җиңү белән тәмамлансын иде.

***

Бу ир-атлар — үткән һәм киләчәк арасындагы тере күпер, буыннар бәйләнешенең гәүдәләнеше. Алар — безнең яшьләр өчен үрнәк. Ничек яшәргә кирәклеге дәресе. Ничә яшьтә булуга карамастан.