Мошенниклар ничек сезнең исемегезне беләләр?

«Исәнмесез, Анна Сергеевна. Сезнең счетыгызга зыян килгән»

Анна, 42 яшь, Казаннан хисапчы, шалтыраткач та бернинди шикләнү тумый. Экранда банкның таныш номеры күренеп, ә чыбыкның икенче башында торган ир-ат үзен куркынычсызлык хезмәте хезмәткәре дип таныштыра. Ул аны исеме һәм отчествосы белән атый, теркәлү адресын һәм картаның соңгы дүрт цифрын ачыклый. Барысы да ышандырырлык яңгырый.

Иренә шалтырату гына аны акчаларны югалтудан коткарып кала. Соңрак Анна үз-үзенә сорау бирә: мошенниклар минем турыда шулкадәр мәгълүматны каян белгәннәр?

Бу нинди мәгълүматлар базасы һәм алар ничек барлыкка килә?

Чыганак булып кайчандыр компанияләрдә-банкларда, операторларда, интернет-кибетләрдә, иминият, дәүләт структураларында сакланган шәхси мәгълүматлар массивлары тора.

• ФИО, туган көн, адрес;

• телефон номеры һәм e-mail;

• паспорт мәгълүматлары;

• банк карталары, кредитлар, хезмәт хакы проектлары турында белешмәләр.

Һәрбер шундый «пакет» үзенчә бәяләнә. Эчтә мәгълүмат никадәр күбрәк булса, «кара базарда» база шулкадәр кыйммәтрәк.

Шәхси мәгълүматлар базары

Мәгълүматларны сатуның тулы бер яшерен базары бар. Аның мәйданчыклары:

• даркнетта форумнар — чакыру буенча гына эләгергә мөмкин булган ябык сайтлар;

• Telegram-каналлар һәм ботлар — бүген иң популяр ысул: берничә басуда меңләгән контактлы файл сатып алырга мөмкин;

• мошенниклар арасында «сарафанное радио» — тар даирәдә базалар алмашу.

Мондый «товарның» бәясе:

• исемле телефон базалары — бер юл өчен 1 сумнан 3 сумга кадәр;

• кертемнәр суммасы булган банк базалары — язылу өчен 500 сумга кадәр;

• паспорты, СНИЛСы һәм адресы булган тулы «досье-пакет» — 1000 сумнан 3000 сумга кадәр.

Мошенниклар өчен бу арзан. Хәтта мең шалтыратуның берсе генә «эшләсә», чыгымнар күп тапкырлар акланачак.

Кем гаепле?

Чыганаклар төрле була:

• Банклар. Җитди яклауга карамастан, төп куркыныч — кеше факторы. Намуссыз хезмәткәрләр базаларны күчереп алалар һәм аларны саталар.

• Элемтә операторлары. Аларда — абонентларның паспорт мәгълүматларына керү мөмкинлеге бар. Әгәр компания эчендә мәгълүмат агымы барлыкка килсә, кара базарга миллионлаган номерлар эләгә.

• Ритейл һәм онлайн-сервислар. Интернет-кибетләр, китерү сервислары, клиникалар, матурлык салоннары бик күп шәхси мәгълүматлар җыя. Аларның яклавы еш кына банкларныкына караганда көчсезрәк була.

• Дәүләт структуралары. ЮХИДИ, салым, паспорт өстәле базалары берничә тапкыр челтәрдә пәйда булды — еш кына тагын хезмәткәрләр аркасында.
Җаваплылык оешмаларда гына түгел, ә акча эшләргә карар кылган һәр конкрет хезмәткәрдә дә ята.

Сезнең мәгълүматлар белән шундый хәл булуын ничек аңларга?

• Сезгә мошенниклар шалтырата һәм исемегез белән атыйлар.

• Билгесез компанияләрдән хатлар һәм SMS килә.

• Банкта сезгә кредит рәсмиләштерергә тырышалар диләр.

• Интернетта үз мәгълүматларыгызны ачык исемлекләрдә табасыз. 

Әгәр сезнең мәгълүматлар инде мошенникларда икән, нишләргә?

1. Паникага бирелмәскә. Бу әле акча югалачак дигән сүз түгел.

2. Серсүзләрне алыштырырга. Почтадан, банк кушымталарыннан, «Дәүләт хезмәтләреннән» башлагыз.

3. Банкта SMS-белдерүләрне кабызыгыз. Акча күчерү омтылышын ычкындырмас өчен.

4. Онлайн-операцияләргә лимитлар куярга. Мәсәлән, мобиль банкта күчерүләрне чикләргә.

5. Кредит тарихын даими тикшерергә. Әгәр кемдер сезнең исемгә заем рәсмиләштергән икән, вакытында белер өчен.

6. Банкка һәм операторга хәбәр итәргә. Алар мөмкин булган мошенниклык фактын терки.

7. Полициягә мөрәҗәгать итәргә. Бигрәк тә сезнең мәгълүматларны кредитлар яки алдау өчен кулланган булсалар.